Komisija za nestala lica
Komisija za nestala lica Vlade Republike Srbije obrazovana je Odlukom Vlade Republike Srbije 8. juna 2006. godine („Službeni glasnik RS", br. 49/06, 73/06, 116/06, 53/10 i 108/12) sa mandatom da se bavi rešavanjem problematike nestalih lica u oružanim sukobima na prostoru SFRJ i AP Kosovo i Metohija.
Komisija prati, proučava i utvrđuje predloge za rešavanje pitanja nestalih lica, prikuplja podatke i daje obaveštenja o nestalim licima u oružanim sukobima i u vezi sa oružanim sukobima na prostoru SFRJ i Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija, izvršava obaveze koje proizlaze iz međunarodnih ugovora i sporazuma koji se odnose na rešavanje pitanja nestalih lica, koordinira rad nadležnih organa i organizacija u postupku traženja nestalih lica, ekshumacija i identifikacija, ostvaruje saradnju sa nadležnim organima, porodicama nestalih lica i njihovim udruženjima radi rešavanja statusnih pitanja nestalih lica i humanitarnih pitanja njihovih porodica.
Komisija je preuzela sve aktivnosti i obaveze Komisije Saveta ministara za nestala lica SCG, koja je formirana 2003. godine čime su u kontinuitetu nastavljene aktivnosti prethodnih vladinih tela koja su obrazovana od 1991. godine radi rešavanja problema nestalih, zarobljenih i poginulih lica u oružanim sukobima na prostoru bivše SFRJ.
Rešavanje pitanja nestalih lica na prostoru bivše SFRJ, uključujući i slučajeve nestanaka i otmica na prostoru Kosova i Metohije je važno humanitarno, ali i političko pitanje, jer od njegovog rešavanja u velikoj meri zavisi proces pomirenja i izgradnja multietničkih društava zasnovanih na demokratiji, vladavini prava i toleranciji u regionu. To je obaveza nadležnih vlasti prema porodicama nestalih lica koje imaju pravo da saznaju istinu o sudbinama svojih najbližih. Uskraćivanje informacija o otetima i nestalima predstavlja grubo kršenje ljudskih prava članova njihovih porodica, dok kidnapovanje i drugo nasilje predstavljaju zločine za koje svi počinioci moraju snositi odgovornost u skladu sa međunarodnim normama i važećim domaćim zakonodavstvom.
Komisija realizuje aktivnosti u skladu sa svojim mandatom, planom rada za tekuću godinu godinu, preuzetim obavezama na osnovu potpisanih međunarodnih i drugih dokumenata koja se odnose na problematiku nestalih lica i postignutim dogovorima sa drugim učesnicima u procesu.
Procenjuje se da je u oružanim sukobima na prostoru bivše Jugoslavije nestalo oko 40.000 lica. Međunarodnom komitetu Crvenog krsta prijavljeno je 34.984 slučajeva, a prema podacima ove organizacije iz juna 2021. godine, u regionu se još uvek kao nestalo vodi 9.996 lica, od ovog broja 1.633 na AP Kosovo i Metohija,1.968 u Republici Hrvatskoj i 6.377 u Bosni i Hercegovini.
Jedna od najtežih posledica oružanih sukoba na prostoru bivše SFRJ i AP KiM je veliki broj lica koja se vode kao nestala. Broj nestalih lica koji se vodi u evidencijama Komisije za nestala lica je:
- 1.603 u Republici Hrvatskoj,
- 219 u Bosni i Hercegovini i
- 568 na AP Kosovu i Metohiji
Na spisku traženja nestalih lica R Srbije (državljana R Srbije i lica za koja su porodice zahtev za traženje podnele preko JCK-a) u R Hrvatskoj nalazi se 369 lica. Takođe, Republika Srbija ima legitiman interes za rešavanje sudbine nestalih lica srpske nacionalnosti, državljana R Hrvatske, među kojima su i nestala lica u akcijama hrvatske vojske i policije "Bljesak" i "Oluja" u skladu sa potpisanim Sporazumom i Protokolom o saradnji, imajući u vidu da najveći broj njihovih porodica kao izbegla lica sada žive u Republici Srbiji, a mnogi su već trajno regulisali svoj građanski status na njenoj teritoriji. Međunarodnom komitetu Crvenog krsta je prijavljeno oko 589 lica, dok je broj nestalih prema evidencijama sa kojima raspolaže Komisija značajno veći i radi se na verifikaciji ovih slučajeva prema kriterijumima MKCK (645).
Na spisku traženja nestalih lica Republike Srbije u BiH nalazi se 219 lica, najveći broj su državljani Republike Srbije i pripadnici bivše JNA koji su nestali tokom njenog povlačenja iz Tuzle i Sarajeva 1992. godine, kao i više pojedinačnih slučajeva nestanaka najviše na području Posavine i Kupresa. Takođe, u Republici Srbiji je registrovano preko 163 porodica nestalih lica, državljana BiH, koje su tokom oružanih sukoba izbegle u Republiku Srbiju i koje su se trajno nastanile na njenoj teritoriji i preko Crvenog krsta Srbije podnele zahteve za traženje nestalog lica.
U konfliktu na AP Kosovo i Metohija nakon 1998. godine nestalo je oko 5800 lica, a sudbina još nije poznata za 1633 lica od kojih su oko 568 lica srpske i nealbanske nacionalnosti. Kidnapovanja na KiM su počela 1998. godine, a nakon donošenja Rezolucije Saveta Bezbednosti br. 1244 i potpisivanja Vojno - tehničkog sporazuma u Kumanovu (10.06.1999. godine) kidnapovanja i nestanci na KiM nisu prestali, čak su tokom juna i jula 1999. godine bili mnogo intenzivniji, a žrtve su bili civili srpske i drugih nealbanskih nacionalnosti.
Rešavanje problematike nestalih lica iako se radi o prioritetno humanitarnom piranju od samog početka pratio je visok stepen politizacije što je za posledicu imalo usporavanje procesa i davanje prioriteta aktivnostima na etničkom umesto humanitarnom principu, koji bi omogućio da se ovaj problem rešava u približno istom obimu i dinamici u celom regionu. Uočen je nedovoljan stepen kooperativnosti i otvorenosti u razmeni informacija između učesnika u procesu i saradnje za potrebno planiranje i sinhronizaciju aktivnosti i što preciznije utvrđivanje dinamike u procesu ekshumacija i identifikacija u regionu.
Veb prezentacija je licencirana pod uslovima licence Creative Commons Autorstvo-Nekomercijalno-Bez prerada 3.0 Srbija; Veb projekat ite.gov.rs